SCK CEN : 'In MaT-gebouw 10-jarigen brengen toekomstatelier voor ontmanteling en radioactief afval tot leven'

Vandaag gaven wetenschappers van SCK CEN de eer aan Ketnet-‘Held’ Sieg De Doncker en achttien 10-jarigen om hun gloednieuw gebouw ‘MaT’ in te huldigen. ‘De enige, logische keuze’, vindt het nucleaire onderzoekscentrum

“Het is voor hén dat we dit gebouw hebben opgetrokken”, aldus Didier Leonard, directeur Sustainable waste management & Decommissioning bij SCK CEN. “Onze missie is om de volgende generaties niet op te zadelen met de uitdagingen van nucleaire ontmanteling en het beheer van radioactief afval. We moeten nu actie ondernemen en dat doen we met MaT.” Daarin zal het nucleaire onderzoekscentrum zijn ontmantelings- en ontsmettingsactiviteiten voortzetten en zelfs uitbreiden.

Europa staat aan de vooravond van de ontmanteling van – naar schatting – 100 kernreactoren en 200 medische cyclotrons tegen 2045.

“Het is onze plicht als sector om vandaag te handelen om de ecologische voetafdruk daarvan te verkleinen en een verantwoorde nucleaire erfenis achter te laten”, aldus Didier Léonard, directeur Sustainable Waste management & Decommissioning.

Met zijn gloednieuw MaT-gebouw zet het nucleaire onderzoekscentrum SCK CEN een belangrijke stap om volgende generaties niet met die uitdagende opdracht op te zadelen. Het gebouw heeft een oppervlakte van maar liefst 1440 m2 en wordt een innovatief atelier voor duurzaam ontmantelen en het vinden van oplossingen om radioactief afval te behandelen en te conditioneren.

Vandaag werd dat gebouw ingehuldigd in het bijzijn van … die toekomstige generatie. SCK CEN nodigde namelijk het 5e leerjaar van de naburige school VBS De Toren en hun (groot)ouders uit om met het gebouw en de activiteiten te komen kennismaken. De kinderen staken vandaag zelf de handen uit de mouwen en gingen creatief aan de slag.

“Zo maakten ze gedetailleerde paspoorten voor eieren, ontwierpen ze tijdelijke eierkluisjes, verpakten ze de eieren valbestendig, en scheidden ze het eigeel om het als schildersverf te hergebruiken. Het lijken ei-genaardige opdrachten, maar al die opdrachten symboliseren de vier kernactiviteiten die we binnen MaT zullen uitvoeren”, vervolgt Nele Weyens, adjunct-directeur Sustainable waste management & Decommissioning.

De kinderen kwamen niet onvoorbereid: ze hadden samen met SCK CEN het thema al in de klas verkend.

Vier kernactiviteiten van MaT

Over welke activiteiten gaat het dan? MaT is een afkorting en staat voor Material Treatment – oftewel materiaalbehandeling. Het gebouw verzorgt vier cruciale stappen in de verwerking van (radioactief) afval:    

Tijdelijke opslag:

Het biedt een tijdelijke opslagplaats voor radioactief afval in afwachting van verdere behandeling en transport naar BelgoProcess.

Karakterisatie:

MaT wordt voor de wetenschappers van SCK CEN een uniek ontwikkel- en testplatform voor karakterisatietechnieken. Met hun onderzoek zullen ze de meetnauwkeurigheid ervan verbeteren: zo zetten ze nieuwe standaarden voor precisie en efficiëntie bij het karakteriseren (en documenteren). En die precisie is van groot belang om te controleren én te garanderen dat het materiaal voldoet aan de eisen van NIRAS/ONDRAF voor oppervlakteberging of veilig kan worden vrijgegeven.

Materiaalbehandeling:

In de ateliers van MaT test SCK CEN technieken zoals ontsmetten, versnijden en zandstralen, en bestudeert het nucleaire onderzoekscentrum hun effect op diverse ontmantelde materialen. Met vergelijkende studies evalueren de onderzoekers hoe die methoden bijdragen om de hoeveelheid radioactief afval te minimaliseren en het hergebruik van materialen te bevorderen.  Dankzij die praktijkervaring bouwen we onze al gedegen expertise verder uit, wat ons in staat stelt een sterke adviesrol te vervullen in ontmantelingsprojecten.

Conditionering:

SCK CEN onderzoekt en ontwikkelt manieren om radioactief afval vast te zetten en te verpakken. In MaT focussen de onderzoekers zich op cementeringsrecepten. Na talrijke labotesten kunnen ze die nu op ware grootte – schaal 1:1 – testen in MaT.

Dat onderzoek moet het bewijs voor de stabiliteit en opschaalbaarheid ervan leveren en aldus bijdragen aan het Belgisch programma voor het beheer van radioactief afval. Dat alles verloopt in nauw overleg met NIRAS/ONDRAF en Belgoprocess, die samen voor dat beheer in ons land verantwoordelijk zijn.

Opvolger van BR3

De komst van het MaT-gebouw markeert niet de prille start van nieuwe activiteiten. Het nieuwe gebouw biedt juist de ruimte om de ontmantelingsactiviteiten en afvalonderzoek van SCK CEN voort te zetten en zelfs uit te breiden. En dat is noodzakelijk.

“De huidige ateliers waar we ontmantelde materialen – komende van eigen nucleaire installaties of derden – versnijden en ontsmetten, bevinden zich in het gebouw van de Belgian Reactor 3 (BR3). De ontmanteling van BR3 nadert zijn voltooiing. Het reactorvat, de koelcircuits en de machinekamer zijn al geruime tijd verwijderd, en recent is ook het biologische schild afgebroken. Nu richten we ons op de laatste stap: de ontmanteling van de ateliers zelf”, verduidelijkt Didier Leonard. De activiteiten die SCK CEN in die ateliers uitvoert, blijven echter van groot belang – zowel voor SCK CEN als voor anderen. Daarom verhuizen die activiteiten naar het nieuwe MaT-gebouw en komt er zelfs een uitbreiding.

“Onderzoek naar en ontwikkeling van nieuwe technieken dat we voor derden verrichten, doen we vóór en met hen. Dit gebouw verenigt onze experten en gespecialiseerde bedrijven in ontmanteling en afvalbeheer. MaT wordt dus een Belgische innovatiehub!”, besluit hij.

Steun van Belgisch-Europese plan voor Herstel en Veerkracht

Het nieuwe MaT-gebouw is opgeleverd en staat klaar om zijn maatschappelijke rol te vervullen. De officiële ingebruikname staat gepland voor 2025. Tot dan neemt SCK CEN de tijd om alle benodigde en gespecialiseerde apparatuur te installeren en te testen om het gebouw operationeel te maken. Die innovatiehub dankt zijn totstandkoming mede aan het Belgisch-Europese plan voor Herstel en Veerkracht, die de bouw ervan deels financierde.

SCK CEN 70 jaar ervaring in nucleair onderzoek en nucleaire technologie SCK CEN behoort tot de grootste onderzoeksinstellingen van België. Meer dan 900 medewerkers zetten zich iedere dag in voor de ontwikkeling van vreedzame toepassingen van radioactiviteit.

De onderzoeksactiviteiten van SCK CEN focussen zich op drie grote thema’s: innovatieve nucleaire systemen, het beheer van kernafval en ontmanteling, en een doortastende kankerbestrijding. SCK CEN wordt wereldwijd erkend en deelt zijn kennis door talrijke publicaties en opleidingen, zodat deze pool aan uitzonderlijke competenties behouden wordt.   www.sckcen.be